Wydarzenia

Brygida Helbig
– urodzona w Szczecinie, od 1983 r. mieszkająca w Niemczech pisarka i literaturoznawczyni. Profesorka w Polsko-Niemieckim Instytucie Badawczym (w Collegium Polonicum) w Słubicach, wykłada również na  Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie. Autorka tomu prozy Enerdowce i inne ludzie (2011), nominowanego do nagród NIKE i GRYFIA, minipowieści satyrycznej Anioły i świnie. W Berlinie! (2005), powieści poetyckiej Pałówa, tomiku wierszy Hilfe oraz książki o Marii Komornickiej Strącona Bogini (2010). Mieszka w Berlinie. http://www.helbig-mischewski.de

Podwórko. Godzinami bawiła się z dziećmi na dworze; łazili wokół bloków, zbierali szkiełka spod kiosków i śmietników, bo tam leżało najwięcej butelek porozrzucanych przez pijaków. Zbierali porozrzucane, kolorowe papierki od cukierków, listki. I robili z nich tak zwane niebka. Skąd się wzięła ta zabawa, nie wiadomo. Wykopywali dołki, układali w nich śliczne wzorki ze złotek, sreberek, znalezionych kwiatów i traw, przykrywali szkiełkiem, zasypywali. Trzeba było dokładnie zapamiętać topografie miejsca, wiedzieć, gdzie ukryło się skarb. O sekrecie wiedziało zawsze kilku przyjaciół (cytat z książki „Niebko”).

„Niebko” Brygidy Helbig - poruszająca opowieść o powikłanych losach polsko-niemieckiej rodziny
Marzena mieszka w Anglii i rozplątuje skomplikowane losy swoich przodków. Zimą roku 1939 uboga rodzina niemiecka, matka z trójką dzieci, nakazem Hitlera opuszcza kolonię niemiecką w Galicji, i przesiedla się nad Wartę. W styczniu 1945 roku, w trzaskający mróz, ponownie pakuje manatki na furmankę i uciekając przed Armią Czerwoną próbuje wrócić do Rzeszy. W końcu pozostaje w Polsce. W powojennym Szczecinie Willi poznaje Basię, wywiezioną podczas wojny z Kresów do Kazachstanu. Z nią zaczyna nowe życie. Marzena Niemców nie lubi. Właśnie dlatego, uciekając z Polski w latach osiemdziesiątych, wybrała Anglię. Ale Polacy zawsze mają pecha (i Polki też) – do mieszkania pod nią wprowadził się Niemiec i godzinami słucha starych szlagierów. Piosenki brzmią znajomo, podobne słyszała kiedyś od ojca: „Alles hat ein Ende, nur die Wurst hat zwei.” Wiele różnych piosenek nucono w jej rodzinie. Czas je sobie przypomnieć (źródło: Wydawnictwo W.A.B., 2013).

Brygida Helbig odtwarza mniej znane składniki polskiej mieszanki kulturowej. Jej annalistycznej pasji towarzyszy czułość. Można się śmiać, można obracać w ustach pojedyncze zdania, można też zapragnąć przytulić wszystkich bohaterów Niebka (Inga Iwasiów, źródło: Wydawnictwo W.A.B., 2013).

 To, co z początku wygląda jak typowa (...) saga rodzinna, w finale okazuje się prywatną rozgrywką o utraconą z różnych przyczyn tożsamość. Willi-Waldek ma problem z samookreśleniem, a winne są temu dziejowe zawieruchy, wobec których człowiek często bywa zupełnie bezradny. Z kolei dramat Marzeny ma swój początek w prywatnej historii (...). Można zaryzykować stwierdzenie, że to materiał na dwie różne powieści i nie będzie to żadnym nadużyciem. Jednak prawdą jest również to, że Brygidzie Helbig udało się połączenie obu historii w jedną harmonijną i niebanalną całość. W efekcie Niebko stanowi przykład naprawdę dobrej literatury
(Michał Paweł Urbaniak, W poszukiwaniu tożsamości, źródło: „ArtPapier” 2013, nr 21, http://www.artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=187&artykul=4034&kat=1)

Powieść Brygidy Helbig przypomina trochę i „Dom Małgorzaty” Ewy Kujawskiej, i „Bambino”Ingi Iwasiów. Mamy więc tutaj z jednej strony tematykę przesiedleń i wykorzenienia, obcości związanej z zadomowianiem się w miejscu, z którym nie ma się nic wspólnego, polskości i niemieckości jako definicyjnie niełatwych samookreśleń i wreszcie również szczecińskości. Miasto Szczecin jest bowiem także jednym z bohaterów tej historii: „Gdzie jestojczyzna Marzeny? Owszem, jest przywiązana do Szczecina, ale nie powrozem. Gdyby przyszło jej żyć w Polsce, wybrałaby właśnie Szczecin, miasto ludzi o poplątanych biografiach, przetrąconych kręgosłupach lub niepojętych siłach, ludzi poprzerzucanych przez Boga jakby oszczepem w dal, pokaleczonych, straumatyzowanych, dzielnych, bardzo dzielnych, bardzo smutnych, ale i tych młodych, pozornie zdrowych wilków, energicznych i sztucznie nakręconych.” (cytat z książki)

Bernadetta Darska, Skarby pamięci, źródło: http://bernadettadarska.blog.onet.pl/2014/02/17/skarby-pamieci-b-he

Pogmatwane tożsamości, pokiereszowani ludzie, zawiłości rodzinnych związków, drogi PRL-owskiego awansu społecznego. (...) Właściwie to już wystarczyłoby, żeby pochwalić tę powieść. Warto jednak zauważyć też jej język i konstrukcję. Choć akcja posuwa się do przodu, to jednocześnie, właściwie w każdym momencie, obecna jest i przeszłość i teraźniejszość, bo przecież zawsze historię opowiadamy z jakiegoś miejsca i z wiedzą o dalszym jej ciągu i konsekwencjach. Można szukać jej w dokumentach, ale też w pamiątkach z epoki, starych piosenkach, patriotycznych wierszach zesłańców przepisywanych i przekazywanych z rąk do rąk. Jeśli to historia rodzinna, to dociera do nas najczęściej w anegdotach. Wciąż powtarzanych, opracowanych narracyjnie, wygładzonych jak bajki. Dobrze temu służą przewijające się przez powieść znane powiedzonka, fragmenty dziecinnych wierszyków, które stały się idiomami. Ta konwencja nie osłabia dramatyzmu historii, ale przypomina o tym,  że każda opowieść jest niepełna, skonstruowana. Choć opowiedziana, to niedopowiedziana
(Kinga Dunin, Polak to też Niemiec. Źródło: Krytyka Polityczna 18.12.2013,  http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/czytaj-dalej/20131218/dunin-polak-tez-niemiec)/

Brygida Helbig  Niebko
seria  archipelagi,  Wydawnictwa W.A.B., październik 2013
ISBN 978-83-7747-959-9

Fragment powieści "Niebko" czyta Stanisław Heropolitański (załącznik).