Nasza strona WWW korzysta z plików cookies.

Pliki cookies mogą być wykorzystywane w celach marketingowych, statystycznych, a także w celu personalizacji strony WWW do indywidualnych potrzeb użytkownika.

Przeglądarka internetowa, z której Państwo korzystacie, umożliwia zmianę ustawień obsługi plików cookies. Korzystanie z tej strony internetowej bez zmiany ustawień dotyczących plików cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia.

Historia

Początek XX wieku – Stadtbibliothek Stettin

Początki Książnicy Pomorskiej sięgają roku 1905, kiedy w zaadaptowanym gmachu liceum z połowy XIX w. znalazła siedzibę nowo utworzona Biblioteka Miejska Szczecina (Stadtbibliothek). Swój rozwój zawdzięcza dr. Erwinowi Ackerknechtowi, kierującemu nią w latach 1907-1945. Jego olbrzymią zasługą było scalenie cennych księgozbiorów naukowych z terenu dzisiejszego Pomorza Zachodniego. Wśród blisko 200 tys. tomów znalazły się zbiory bibliotek szkolnych, kościelnych, stowarzyszeń i kół naukowych oraz darczyńców ze Szczecina i okolic. Godne wyróżnienia są tu kolekcje Biblioteki Szkoły im. Fryderyka Wilhelma (Friedrich-Wilhelm-Schule), Muzeum Pomorskiego (Pommersches Landesmuseum), bibliotek kościelnych Szczecina, szczecińskiej loży masońskiej "Loge zu den drei Zirkeln" oraz Pomorskiego Towarzystwa Historyczno-Archeologicznego (Die Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde).

Dzięki Ackerknechtowi przy Bibliotece Miejskiej powstały m.in.: Biblioteka Muzyczna (Musikalienbücherei) (1913), Centrala Bibliotek Ludowych (Zentrale für Volksbüchereien) (1919), Biblioteka Ludowa (Volksbücherei), Wyższa Szkoła Ludowa (Volkshochschule), i Pomorska Krajowa Biblioteka Objazdowa (Pommersche Landes-Wander-Bücherei) i Wyższa Szkoła Bibliotekarska (Staatliche Büchereischule). Zaczęto również wydawać czasopismo bibliotekarskie "Bücherei und Bildungspflege".

Lata 30. i nastanie rządów narodowosocjalistycznych przyniosły ograniczanie działalności Biblioteki. Odsunięty na pewien czas od kierowania placówką Erwin Ackerknecht skupił się na gromadzeniu materiałów w założonym przez siebie Pomorskim Archiwum Biograficznym i Ikonograficznym oraz na organizowaniu licznych wystaw.

Po wybuchu II wojny światowej, w celu ochrony przed zniszczeniami, najcenniejsze zbiory rozmieszczono w różnych miejscach na terenie całego Pomorza Zachodniego. W trakcie bombardowań w roku 1944 częściowo ucierpiał budynek Biblioteki.

Lata powojenne – Biblioteka Miejska Szczecina

12 lipca 1945 roku to data wznowienia działalności Biblioteki Miejskiej jako pierwszej polskiej książnicy w zniszczonym Szczecinie. Jej dyrektorem został Edward Kiezeweter. Gmach Biblioteki znajdował się w stanie znacznej dewastacji. Rozpoczęto systematyczne usuwanie skutków działań wojennych, porządkowanie księgozbiorów oraz przejmowanie i zabezpieczanie ocalałych ale rozproszonych zbiorów, m.in.: części księgozbioru Biblioteki Gimnazjum Mariackiego (Marienstifts-Gymnasium) w Szczecinie, w którym znajdowały się pozostałości biblioteki biskupów kamieńskich, biblioteki książąt pomorskich w Szczecinie oraz Biblioteki Gimnazjum im. Petera Groeninga w Stargardzie Szczecińskim (Gymnasium Groeningianum), przechowującej książki z Kościoła Mariackiego w tym mieście.

Pierwsze polskie książki biblioteka otrzymała w darze od osadników, którzy zostali tu przesiedleni z Kresów Wschodnich. W latach 1946-1951 na mocy decyzji politycznej część zbiorów naukowych przekazano w depozyt innym bibliotekom naukowym w kraju.

W 1947 r. rozpoczęła działalność Wojewódzka Biblioteka Publiczna. Kierownictwo objął Jan Zarański. Z połączenia bibliotek: Miejskiej i Wojewódzkiej w 1955 roku utworzono Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną, która objęła nadzorem całą sieć bibliotek publicznych w mieście i ówczesnym województwie szczecińskim.

Od Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej do Książnicy Pomorskiej imienia Stanisława Staszica

Bogate zbiory oraz rozwijająca się działalność naukowa i oświatowa biblioteki zadecydowały, że w 1965 roku otrzymała ona status biblioteki naukowej, a od 1969 roku - egzemplarz obowiązkowy wszystkich druków ukazujących się w Polsce.

W latach 1956-1974 Biblioteką kierował dr Stanisław Badoń. W 1966 roku, z okazji Tysiąclecia Państwa Polskiego, WiMBP nadano imię Stanisława Staszica, jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego Oświecenia.

Biblioteka wciąż się rozwijała i rozbudowywała. W 1962 r. nowy łącznik scalił dwa przedwojenne budynki. W roku 1999 oddano do użytku nowoczesny gmach o powierzchni 10 tys. m2. Głównym inicjatorem tej budowy był kierujący nią blisko 30 lat (1974-2003) Stanisław Krzywicki. 

Na podstawie uzgodnień siedmiu wojewodów regionu Pomorza, 3 października 1994 roku Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna została przekształcona w Książnicę Pomorską i otrzymała nowy statut.

Na mocy uchwały Rady Miejskiej z dnia 1 kwietnia 1995 r. powołano Miejską Bibliotekę Publiczną w Szczecinie, która przejęła 51 filii bibliotecznych.

XXI wiek – z tradycją ku nowoczesności

Obecnie Książnica Pomorska jest samorządową instytucją kultury, jej organizatorem jest Samorząd Województwa Zachodniopomorskiego. Pełni funkcję centralnej biblioteki całego Pomorza i wojewódzkiej biblioteki publicznej, sprawuje opiekę merytoryczną nad siecią 180 bibliotek samorządowych w województwie zachodniopomorskim.

Ze względu na bogaty księgozbiór, liczący około 1,7 mln jednostek książek, czasopism i zbiorów specjalnych, Książnica Pomorska stanowi ważny warsztat pracy naukowej i dydaktycznej szczecińskiego środowiska naukowego. Wśród czytelników odwiedzających Bibliotekę najliczniejszą grupę stanowią właśnie studenci, pracownicy naukowi i uczniowie.

Oprócz literatury naukowej, popularnonaukowej i pięknej dużym zainteresowaniem użytkowników cieszą się zbiory czytelni specjalistycznych: bogate zbiory dokumentujące przeszłość i teraźniejszość Pomorza Zachodniego; rękopisy i stare druki; zbiory ikonograficzne i dzieła sztuki: oryginalne obrazy, grafiki, rzeźby i reprodukcje; zbiory kartograficzne, dokumenty życia społecznego i normy; płyty analogowe i CD, książka mówiona, książki brajlowskie, książki z dużym drukiem; bazy danych; informacje bibliograficzne z różnych dziedzin wiedzy.

W 2009 r. uruchomiono Zachodniopomorską Bibliotekę Cyfrową „Pomerania” – cyfrową platformę Zachodniopomorskiego Systemu Informacji Regionalnej i Naukowej, umożliwiającą dostęp online do zbiorów historycznych i współczesnych będących dziedzictwem narodowym, bądź kulturowym naszego regionu i dokumentujących jego rozwój.

W latach 2008-2010 w ramach współfinansowanego przez Unię Europejską projektu Muzeum Literatury gruntownie zmodernizowano gmach biblioteki od ul. Dworcowej. Przeprowadzone prace konserwatorskie pozwoliły na odtworzenie historycznego wyglądu wnętrz, odsłonięto oryginalne detale zabytkowe. 

W 2020 roku najcenniejsze dzieła ze zbiorów Książnicy Pomorskiej zostały włączone do Narodowego Zasobu Bibliotecznego, w skład którego wchodzą zbiory polskich bibliotek o wyjątkowej wartości historycznej, naukowej, artystycznej i kulturowej.

Książnica Pomorska to miejsce wydarzeń ważnych dla rozwoju i promocji kultury. Organizowane są tu liczne wydarzenia kulturalne - wystawy, wykłady, promocje książek, spotkania literackie. Prezentowane osiągnięcia twórców regionalnych.

Corocznie Biblioteka wydaje kilka własnych publikacji: nieprzerwanie od 1959 r. kwartalnik branżowy „Bibliotekarz Zachodniopomorski”, od 2001 r. - serię "Monumenta Pomeranorum", przedstawiającą najważniejsze postacie z historii Szczecina i Pomorza, a od 2004 r. serię "Bibliotheca Buddhica Polonica", prezentującą najważniejsze teksty kultury i filozofii Dalekiego Wschodu. Ukazująca się od 1960 r. "Bibliografia Pomorza Zachodniego" (od 1999 r. dostępna online na stronach internetowych Książnicy Pomorskiej) rejestruje wybrane piśmiennictwo krajowe na temat Pomorza Zachodniego.

Książnica Pomorska jest także organizatorem i współorganizatorem istotnych dla rozwoju bibliotekarstwa, kultury i nauki konferencji. Regularnie w jej progach goszczą wybitne osobistości ze świata kultury, nauki i polityki. Biblioteka działa na rzecz integracji środowiska lokalnego, współpracuje z  instytucjami kultury i bibliotekami w regionie, kraju i za granicą, a swoją różnorodną działalnością promuje region i kulturę polską.

Przy Książnicy działają: Zarząd Okręgu Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz powołane w 1987 r. Towarzystwo Przyjaciół Książnicy Pomorskiej, które wspierają Bibliotekę m.in. poprzez finansowanie zakupu cymeliów i zbiorów zabytkowych. Tu znajduje się redakcja Encyklopedii Pomorza Zachodniego - pomeranica. pl.

Instytucja Kultury Marszałka Województwa Zachodniopomorskieg