Nasza strona WWW korzysta z plików cookies.

Pliki cookies mogą być wykorzystywane w celach marketingowych, statystycznych, a także w celu personalizacji strony WWW do indywidualnych potrzeb użytkownika.

Przeglądarka internetowa, z której Państwo korzystacie, umożliwia zmianę ustawień obsługi plików cookies. Korzystanie z tej strony internetowej bez zmiany ustawień dotyczących plików cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia.

Zbiory muzyczne

HISTORIA

Od 1913 roku zaczęto gromadzić w dawnej Stadtbibliothek Stettin zbiory muzyczne, głównie nuty (do 1945 roku na inwentarz wpisano ponad 9 tys. jednostek), a także płyty. Krótko po zakończeniu II wojny światowej rozpoczęła działalność Biblioteka Miejska w Szczecinie. Zwożono do niej zbiory zabezpieczone na terenie całego Pomorza Zachodniego, w tym z wielu instytucji świeckich i kościelnych, m. in. Archiwum Miejskiego w Szczecinie, Marienstifts–Gymnasium w Szczecinie i Collegium Groeningianum w Stargardzie, które zawierały również muzykalia. Stały się one – obok zakupów i darów – zaczątkiem nowej kolekcji muzycznej. W 1959 roku zaczęto gromadzić nagrania. W 1968 roku ówczesna Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna uzyskała status biblioteki naukowej, a od 1 I 1969 roku otrzymała prawo do krajowego egzemplarza obowiązkowego druków, a więc także nut. Dokumenty dźwiękowe pozyskiwane są w drodze zakupu, wymiany i darów oraz częściowo jako egzemplarz obowiązkowy. Muzykalia są zgromadzone nie tylko w Sekcji Muzyczno-Fonograficznej, część z nich można znaleźć w Oddziale Rękopisów i Starych Druków.

Fragment tzw. Mszału stargardzkiego

RĘKOPISY MUZYCZNE

Rękopisy muzyczne pochodzą głównie z terenu Pomorza Zachodniego. Najstarszym jest XV-wieczny mszał tzw. „nutowany” zawierający liturgię i chorał sprzed soboru trydenckiego przeznaczone dla dawnej diecezji kamieńskiej. Jednak znaczna większość pochodzi z XIX w. i zawiera autografy kompozytorów szczecińskich: Carla Loewego, Heinricha Triesta, Gustava Flügla, Friedricha Mecke, a z powojennych – Marka Jasińskiego, Janusza Stalmierskiego, Czesława Cupaka i Pawła Gruenspana. Kolekcję tę uzupełniają muzyczne materiały wtórne: odbitki litograficzne, odbitki powielaczowe, fotokopie i kserokopie z materiałów rękopiśmiennych, przeważnie na potrzeby chórów szkolnych czy kościelnych, w tym szczecińskiego Chóru Chłopięcego „Słowiki”.

 

Odbitka litograficzna szkoły gry Carla Loewego

STARE DRUKI

Do najstarszych druków muzycznych należy Missale Caminense wydane w Schneebergu w 1506 roku. Stare druki z XVII i początku XVIII wieku zawierają głównie utwory kompozytorów należących do szczecińskiej szkoły kantatowej. Są to: Christian Spahn, Hieronimus Jennerich, Julius Ernst Rautenstein, Theophilus Andreas Volckmar i Friedrich Gottlieb Klingenberg. Wiele z nich to prawdopodobnie jedyne egzemplarze ocalałe z nakładu. Były komponowane m.in. z okazji ważnych uroczystości rodzinnych wpływowych pomorskich rodów, w tym dla dworu książęcego oraz miejskich patrycjuszy. Do cennych muzykaliów można zaliczyć również m.in. rzadkie wydania i pierwodruki z XVIII i XIX wieku, w tym W. A. Mozarta, L. v. Beethovena, F. Schuberta, R. Schumanna, F. Chopina i F. Liszta. W kolekcji zabytkowych druków muzycznych z XIX wieku do najcenniejszych należą pomeranica – pierwodruki i późniejsze wydania utworów Carla Loewego, Carla Adolfa Lorenza, Gustava Flügla, Heinricha Triesta, Ulricha Hildebrandta, Emilies Mayer i in. Wiele cennych wydań muzyki operowej i kantatowo–oratoryjnej z 1 poł. XIX wieku zawiera kolekcja prof. Friedricha Ferdinanda Calo.

 

Wydanie ballad A. Mickiewicza z muzyką C. Loewego

NAGRANIA ARCHIWALNE

Kolekcja płyt szybkoobrotowych zawiera nagrania akustyczne i elektryczne, jest też kilka płyt patefonowych. Najstarsza płyta wydana została w 1908 roku. Jest to nagranie Luizy Tetrazzini. Najwięcej nagrań pochodzi z firm Gramophone Co., Deutsche Grammophon i ich filii, Telefunken, Columbia, Victor, Aprelevskij Zavod, z koncernu Carla Lindströma, a z polskich – Syrena i Polskie Nagrania. Dominują interpretacje światowej sławy śpiewaków, z których należy wymienić nazwiska Enrico Caruso, Beniamino Gigli, Emmy Destin, Miguel Fleta, Amelita Galli-Curci, Ezio Pinza i in. oraz pianistów: Ignacy Jan Paderewski, Artur Rubinstein, Alfred Cortot, Światosław Richter, Emil Gilels, a także skrzypków: Yehudi Menuhin, Fritz Kreisler, Carl Flesch, Dawid Ojstrach. Polskie płyty, wydane zarówno przed wojną jak i po wojnie, zawierają muzykę operową, instrumentalną, a przede wszystkim piosenki estradowe, filmowe i kabaretowe.

Stan obecny i udostępnianie

Zbiory muzyczne Książnicy Pomorskiej obejmują ponad 42 tysiące nut, blisko tysiąc rękopisów, około 21 tysięcy płyt analogowych, prawie 7800 płyt CD, ponad 200 muzycznych DVD oraz niecałe 5 tys. kaset. Na miejscu, do dyspozycji czytelników są też tysiące książek dotyczące różnych zagadnień muzyki. Ponadto udostępniamy dokumenty życia społecznego obrazujące głównie życie muzyczne regionu oraz wybiórczo całego kraju, jak również część czasopism muzycznych o rożnej tematyce (pozostałe prezentowane są w Czytelni Czasopism). Muzykalia udostępniane są w Czytelni i Wypożyczalni Muzycznej (połączonej z Czytelnią Zbiorów Specjalnych), mieszczącej się w Gabinecie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w najstarszym budynku Książnicy Pomorskiej. Jest to miejsce, w którym każdy – na różnym stopniu zaawansowania muzycznego, od początkującego amatora przez ucznia szkoły muzycznej po przygotowującego się do wykładów profesora znajdzie coś dla siebie.

Do dyspozycji czytelników są ponadto:

  • pianino,
  • keyboard,
  • zestaw kina domowego,
  • dwa stanowiska z odtwarzaczami blu ray i adapterami dające możliwość przegrania kompozycji do własnego użytku w czasie rzeczywistym.

Po wcześniejszym uzgodnieniu jest możliwa:

  • prezentacja zabytkowego polifonu na płyty metalowe
  • gramofonu przystosowanego do odtwarzania płyt szelakowych.

Wypożyczalnia udostępnia – z nielicznymi wyjątkami – zbiory wydane po 1945 roku:

  • nuty i nagrania wszelkiego rodzaju: od muzyki klasycznej i ludowej przez jazz, muzykę rozrywkową (w tym bogaty zbiór piosenek polskich) po muzyczne bajki dla dzieci oraz wybrane nagrania do nauki języków obcych.

Ważniejsze publikacje związane ze zbiorami:

Mazikiewicz M., Problemy rejestracji i opracowania starych druków muzycznych na przykładzie księgozbioru Książnicy Pomorskiej, „Bibliotekarz Zachodniopomorski” 2004, nr 1-2, s. 67-69.

Mazikiewicz M., Twórczość Gustava Flügla (1812-1900), w: Kompozytorzy szczecińscy, t. 1, red. E. Kus, M. Szczęsny i E. Włodarczyk, Szczecin 2003, s. 199-205.

Mazikiewicz M., Kolekcja płyt szybkoobrotowych akustycznych i elektrycznych w zbiorach Książnicy Pomorskiej, w: "Fonoteka wczoraj, dziś i jutro", red. K. Janczewska-Sołomko, M. Kozłowska, Warszawa 2008, s. 35-62.

Mazikiewicz M., Zbiory muzyczne biblioteki Marienstifts–Gymnasium w zasobie Oddziału Muzycznego Książnicy Pomorskiej, w: "Biblioteka muzyczna 2000-2006", red. S. Hrabia, A. Spóz, Warszawa 2008, s. 91-94.

Mazikiewicz M., Zbiory muzyczne Książnicy Pomorskiej w Szczecinie, w: "Biblioteka muzyczna 2000-2006", red. S. Hrabia, A. Spóz, Warszawa 2008, s. 95-100.

Mazikiewicz M., Skarby bibliotek – mszał stargardzki Ms XV.52, Bibliotekarz Zachodniopomorski” 2006, nr 1, s. 48-80.

Mazikiewicz M., Skarby bibliotek – mszał stargardzki XV.53,Bibliotekarz Zachodniopomorski” 2006, nr 4, s. 50-73.

Zyblewska A., Źródła do badań nad historią i działalnością szczecińskiego Stowarzyszenia Nauczycielek Muzyki (Musiklehrerinnenverein) ze zbiorów Książnicy Pomorskiej w Szczecinie, w: Europejska kultura muzyczna w polskich bibliotekach i archiwach, red. A. Patalas, S. Hrabia, Kraków 2008, s. 349-360.

Mazikiewicz M., Muzyczna biblioteka profesora Calo, „Bibliotekarz Zachodniopomorski” 2010, nr 2-3, s. 6-47.

Mazikiewicz M., Kolekcja starych druków muzycznych w zbiorach Książnicy Pomorskiej, w: "Biblioteka muzyczna 2000-2006", red. S. Hrabia, A. Spóz, Warszawa 2008, s. 67-76.

Mazikiewicz M., Przedtrydenckie mszały z diecezji kamieńskiej jako element tożsamości terytorialnej, w: "Kultura słowa drukowanego", red. R. Masalski. Szczecin 2011, s. 23-29.

Górny, Tomasz. Relokacja muzykaliów po II Wojnie Światowej – przypadek Pomorza Zachodniego. „Muzyka” (68)2023 nr 3, s. 77-97.

Górny, Tomasz. Muzyczne tajemnice Szczecina. "Ruch Muzyczny" (21)2022, s. 42-43.

Wybrane zbiory dostępne są również w Zachodniopomorskiej Bibliotece Cyfrowej, kolekcja MUZYKALIA jak też ogólnoświatowym zasobie nut IMSLP. W encyklopedii internetowej pomeranica.pl znaleźć można liczne hasła opisujące życie muzyczne Szczecina i Pomorza Zachodniego, w tym biogramy jego przedstawicieli z różnych epok.

W 2013 roku zespół Pomerania Ensemble wydał płytę „Musica Sedinensis : Muzyka w XVII-wiecznym Szczecinie” obrazującą życie muzyczne miasta i regionu, przygotowaną głównie w oparciu o archiwalne materiały z naszej kolekcji.

_______________________________
Informacje o zbiorach:
telefon: 91-48-19-170, 171
e-mail: muzyka@ksiaznica.szczecin.pl
_______________________________

Instytucja Kultury Marszałka Województwa Zachodniopomorskieg