Wydarzenia

Każda książka powinna mieć swój ekslibris. Można wówczas powiedzieć, że książka ma duszę właściciela, a niekiedy kilku. Wprawdzie dowolny znak lub sygnatura postawiona w książce stanowią substytut ekslibrisu, to jednak starannie wykonany znak identyfikujący właściciela książki i wklejony w dobrym miejscu, dokładniej określa miejsce książki w przestrzeni czytelniczej.”Ex libris” (z łac. „z księgozbioru”) jest znakiem graficznym w formie nalepki, wykonany w dowolnej technice graficznej z możliwością wielokrotnego powielania, może służyć jako mała forma graficzna. Obok napisu „Ex libris”, zawiera imię i nazwisko lub inicjały właściciela książki oraz motyw graficzny, zwykle stanowiący szczególne kompendium wiedzy o nim.  Naturalnie, siła artystyczna ekslibrisu zawiera się  zarówno w wyrazie graficznym,  jak i liternictwie. Im ciekawszy jest związek obrazu graficznego z tekstami zawartymi w grafice, tym wyższa jakość wypowiedzi. Stąd równowaga treści i formy, a właściwie harmonia pomiędzy nimi jest wyznacznikiem dążenia do doskonałości wyrazu graficznego. Istotne znaczenie ma tutaj technika zastosowana do wykonania ekslibrisu. Dawniej stosowano głównie miedzioryt, drzeworyt i linoryt.          Potem akwafortę, akwatintę i ceratoryt. Obok wymienionych technik, stosuje się także mezzotintę, litografię i coraz częściej grafikę komputerową.
Obecnie ekslibris pełni wielorakie funkcje. Od silnie sprecyzowanej formuły księgoznaku przez grafikę artystyczną, pilnie poszukiwaną przez kolekcjonerów i galerie całego świata, po wizytówki, zakładki do książek a nawet pamiątkowe gadżety. Jednakże jako księgoznak nie jest w pełni doceniany, a przecież daje możliwość graficznego opisania osobowości, zainteresowań, charakteru właściciela książki, nade wszystko jednak pozwala w sposób niebanalny podpisać książkę.
Pierwszy ekslibris znaleziony w Afryce ma ponad 3000 lat. Pierwszy datowany polski ekslibris wykonany został w drzeworycie dla Macieja Drzewickiego w 1516 roku.
Właśnie jego pojawienie się stanowi dziś niezwykłą okazję do świętowania Jubileuszu 500-lecia pierwszego polskiego ekslibrisu. Ta wystawa jest tego wyrazem. Eksponujemy na niej ekslibrisy pochodzące w większości ze zbiorów Książnicy Stargardzkiej, a miniatury Elżbiety Radzikowskiej i Uliany Turchenko pokazujemy za ich uprzejmą zgodą. Część prac pochodzi z moich zbiorów, w tym także ekslibrisy nieżyjącego już dr Krzysztofa Kmiecia.  Eksponujemy na wystawie ekslibrisy kilkunastu autorów z Polski, Ukrainy, Izraela, Czech i Norwegii, prezentując jednocześnie współczesne tendencje artystyczne w tej dziedzinie sztuki.
Ryszard Baloń

Ilustracja: Ryszard Baloń, Ex libris